ویژگی یاران امام زمان (عج)

یکی از لازمه‌های تحقق ظهور برای پشتیبانی از قیام و تحقق حکومت جهانی حضرت، وجود یاران شایسته و لایق است. با توجه به روایات منقول از پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه‌ی معصومین(ع)، مهم‌ترین ویژگی‌های یاران حضرت مهدی(عج) را می‌توان به شرح زیر برشمرد:

۱٫­ معرفت و بینش عمیق نسبت به خداوند متعال: یاران حضرت مهدی(عج)، شناخت عمیقی درباره‌ی خداوند دارند. امام صادق(ع) درباره‌ی آن‌ها می‌فرمایند: «آن‌ها مردانی هستند که دل‌هایشان مانند پاره‌های آهن است و هیچ تردیدی نسبت به ذات مقدس خداوند ندارند»[۱]. یعنی، چنان به خداوند معرفت دارند که ذره‌ای شک و تردید در آن‌ها راه ندارد. امام علی(ع) درباره‌ی یاران حضرت مهدی(عج) می‌فرمایند: «‌آن‌ها مردانی هستند که خدا را آن‌چنان که شایسته است، شناخته‌اند»[۲].

2. معرفت و بینش عمیق نسبت به امام زمان(عج): شناخت و اعتقاد آنان نسبت به امام زمان(عج)، در ژرفای وجودشان ریشه دوانیده و سراسر وجودشان را فراگرفته است. این شناخت، فراتر از دانستن نام و نشان و نسب حضرت است و شامل معرفت نسبت به حق ولایت امام و جایگاه ایشان در عالم هستی است. این معرفت، آن‌ها را مطیع و گوش‌به‌فرمان ولیّ خود قرار داده، زیرا می‌دانند که سخن امام، سخن خدا، و اطاعت از ایشان، اطاعت از خداوند متعال است. ابوبصیر از امام صادق(ع) راجع به قول خدای عزوجل: وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَهَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثیراً[۳] نقل می‌کند که فرمودند: طاعَهُ اللهِ وَ مَعْرِفَهُ الإِمامِ[۴]؛ مراد از حکمت، اطاعت خدا و معرفت نسبت به امام است.

امام صادق(ع) به فضیل‌بن‌یسار می‌فرمایند: یَا فُضَیْلُ! اِعْرِفْ إِمَامَکَ وَ مَنْ عَرَفَ إِمَامَهُ، ثُمَّ مَاتَ قَبْلَ أَنْ یَقُومَ صَاحِبُ هَذَا اَلْأَمْرِ کَانَ بِمَنْزِلَهِ مَنْ کَانَ قَاعِداً فِی عَسْکَرِهِ لاَ بَلْ بِمَنْزِلَهِ مَنْ قَعَدَ تَحْتَ لِوَائِهِ[۵]؛ ای فضیل! تو امامت را بشناس، زیرا کسی که امامش را بشناسد و پیش از قیام صاحب‌الأمر(عج) بمیرد، مانند کسی است که در لشکر آن حضرت بوده، نه بلکه مانند کسی است که زیر پرچم آن حضرت نشسته باشد».

یکی از گروه‌هایی که در ایام ظهور حضرت مهدی(عج) رجعت می‌کنند، شهیدانی هستند که در راه دفاع از اسلام و قرآن، جان خود را فدا کرده‌اند. آنان برمی‌گردند تا محضر امام زمان(عج) را درک کنند. امام باقر(ع) می‌فرمایند: «لَیسَ مَن قُتِل بِالسَّیفِ کَمَن ماتَ عَلَی فِراشه إنَّ مَن قُتِل لابُدَّ أنْ یَرجِعَ إلَی الدُّنیا حَتَّی یَذُوقَ الْموتَ [۶]؛ کسی که با شمشیر در راه خدا کشته می‌شود با آن که در بستر جان می‌دهد، یکسان نیستند. کسی که کشته می‌شود، ناچار می‌باید به دنیا برگردد (مجدداً زندگی کند و بعد بمیرد) تا مزه‌ی مرگ را بچشد».

جابر ‌گوید: از امام باقر(ع) درباره‌ی تفسیر آیه‌ی وَ لَئِنْ قُتِلْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ[۷] پرسیدم، فرمودند: سَبِیلُ اللَّهِ عَلِیٌّ وَ ذُرِّیَّتُهُ(ع) وَ مَنْ قُتِلَ فِی وَلَایَتِهِمْ قُتِلَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ، وَ مَنْ مَاتَ فِی وَلَایَتِهِمْ مَاتَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ‏[۸]؛ راه خدا، علی(ع) و فرزندانِ او می‌باشند و هر کس در راه ولایت او کشته شود، در راه خدا کشته شده و هر کس در ولایت علی(ع) بمیرد، در راه خدا جان داده است.

در روایات رجعت آمده است که مؤمنین خالص که از دنیا رفته‌اند، برمی‎گردند[۹]، گفته شده: امام حسین(ع) و یاران باوفایشان رجعت می‌کنند[۱۰]، پس شهدایی که در راه اسلام جان خود را فدا کرده‌اند، مضمون این روایات قرار می‌گیرند.

3. عبادت و صلابت: یاران حضرت، روزها و شب‌ها را با ذکر شیرین حق سپری می‌کنند. آن‌ها به واجبات عمل کرده و از محرّمات دوری می‌کنند. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «شبها را با عبادت به صبح می‌رسانند و روزها را با روزه، به پایان می‌برند»[۱۱].

پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: «… رُهْبانٌ بِاللَّیلِ لُیُوثٌ بِالنَّهارِ کانَ قُلُوبُهُمْ زُبُرَ الحَدیدِ[۱۲]؛ آنان، راهبان شب و شیران روزند. دل‌هایشان چون فولاد، سخت است».

و ذکر خدا، از آنان مردانی آهنین ساخته که استوار و مقاوم هستند. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «… فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنهُم یعطَی قُوَّهَ أَربَعینَ رَجُلاً وَ إِنَّ قَلبَهُ لَأشَد مِن زُبَرِ الحَدِیدِ[۱۳]؛ مردی از اصحاب او، توانایی ۴۰ مرد را دارد و قلب او از پاره‌ی آهن، استوارتر است».

4. اطاعت: مقدم داشتن خواست حضرت(عج) بر خواست خود، از شاخصه‌ها و ویژگی‌های یاران حضرت مهدی(عج) است. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «هُمْ أَطْوَعُ لَهُ مِنَ الْأَمَهِ لِسَیِّدِهَا[۱۴]؛ اطاعت آنان از امام، از فرمانبرداری کنیز در برابر مولایش بیش‌تر است». یاران حضرت(عج)، نه‌تنها مطیع ایشان هستند، بلکه از خدمت به ایشان و اهدافشان، شانه خالی نمی‌کنند، در اطاعت از ایشان، اهل جدّیّت و تلاش هستند و مطیع و گوش‌به‌فرمان حضرت(عج) می‌باشند. زیرا می‌دانند سخن امام(ع)، سخن خدا، و اطاعت از ایشان، اطاعت از خداست و برای به ثمر رساندن آرمان‌های حضرت، از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کنند: مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه [۱۵]؛ در اطاعت از ایشان، اهل جدّیّت و تلاش هستند. و در این حرکت بزرگ، همراه و هم‌پای امام می‌باشند: بَهَمْ یَنْصُرُ اللّهُ اِمامَ الْحَقِّ [۱۶].
5. شجاعت: جهاد و مبارزه‌ی حضرت اگر جهانی و فراگیر باشد، پس باید یارانی جسور و با عزم پولادین داشته باشد. امیرالمؤمنین علی(ع) در وصف آن‌ها می‌فرمایند: «کُلُّهُمْ لُیُوثٌ قـَدْ خـَرَجـُوا مِنْ غاباتِهِمْ، لَوْ اَنَّهُمْ هَمُّوا بِاِزالِهِ الجِبالِ لَاَزالُوها مِنْ مِواضِعِها[۱۷]؛ همه‌ی آن‌ها شیرانی هستند که از بیشه‌ها خارج شده‌اند و اگر اراده کنند، کوه‌ها را از جا برمی‌کنند».
6. صبر و بردباری: یاران امام مهدی(عج)، در راه تحقق آرمان‌های جهانی حضرت، مشکلات و مصائب را به جان خریده ولی از سر اخلاص و تواضع، عمل خویش را ناچیز می‌پندارند. امام علی(ع) می‌فرمایند: «قومٌ لَمْ یَمُنُّوا عَلَى اللهِ بِالصَّبْرِ، وَلَمْ یَسْتَعْظِمُوا بَذْلَ أَنْفُسِهِمْ فِی الْحَقِّ[۱۸]؛ یاران مهدی(عج)، کسانی هستند که به جهت بردباری در راه خدا، بر خداوند منّت نمی‌گذارند و از این که جان خویش را در کف اخلاص نهاده‌اند، احساس بزرگی نمی‌کنند».
7. اتحاد و همدلی: یاران مهدی(عج) یکرنگ و یکدل هستند. امام علی(ع) درباره‌ی آن‌ها می‌فرمایند: «قُلُوبُهم مُجتَمِعَهٌ بِالمَحَبَّهِ وَ النَّصِیحَهِ[۱۹]؛ یاران مهدی(عج) با محبت و خیرخواهی قلب‌هایشان (دل‌هایشان) متحد شده است».

امام صادق(ع) می‌فرمایند: «إنَّ أصحابَ القائم(ع) یلقی بعضُهُم بَعضاً کَأنَّهُم بَنو أبٍ و أُمٍّ [۲۰]؛ یاران قائم(عج)، یکدیگر را به گونه‌ای ملاقات می‌کنند که گویی از یک پدر و مادر به دنیا آمده‌اند». و این بدست نخواهد آمد مگر آنکه همگی، اهداف حضرت را شناخته و برای تحقق آن‌ها، حضرت را یاری کنند.

8. علم و بصیرت: یاران حضرت، همان گونه که در بالاترین درجه‌ی تقوا و پرهیزکاری قرار دارند، از نظر علمی نیز در بالاترین درجه قرار گرفته و از جام حکمت الهی و معرفت دینی، سیراب شده‌اند. امام سجاد(ع) درباره‌ی آن‌ها می‌فرمایند: «لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَهِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَهُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَهِ الْمُشَاهَدَهِ[۲۱]؛ بدرستی‌که خداوند تبارک و تعالی، عقل و فهم و معرفتی به آن‌ها عطا فرموده که غیبت نزد آن‌ها به منزله‌ی مشاهده است».
9. زهد و پارسایی: مادیات و زخارف دنیا، آن‌ها را از اهداف و آرمان‌هایشان باز نمی‌دارد و زرق و برق دنیا، چشم آن‌ها را نگرفته و دل‌هایشان را نمی‌لرزاند. امام علی(ع) می‌فرمایند: «وَ لَا یَکنُزُوا ذَهَباً وَ لَا فِضَّهً وَ لَا بُرّاً وَ لَا شَعِیراً [۲۲]؛ او از یارانش بیعت می‌گیرد که طلا و نقره‌ای نیندوزند و گندم و جویی ذخیره نکنند».
10. نظم و هماهنگی: نظم در زندگی و کار، یکی از رموز موفقیت و کامیابی می‌باشد. انسان‌های موفق، برنامه دارند و براساس اصول مشخص، حرکت می‌کنند. پیامبر اسلام(ص) و ائمه‌ی معصومین علیهم‎‌السلام، همگی در نظم و انضباط، سرآمد روزگار خود بودند. یاران امام زمان(عج) نیز دارای نظم و تشکیلات مناسبِ با حکومت جهانی حضرت(عج) می‌باشند و کارها را براساس اصولی محکم و روشن پیش می‌برند. پیروان راستین حضرت (یاران ایشان)، به توصیه‌های حضرت توجه کرده، آن‌ها را اجرایی می‌کنند. امام علی(ع) در این باره می‌فرمایند: «کَأَنِّی أنظُرُ إِلَیهم و الزِّیُّ واحدٌ و القَدُّ واحدٌ و الجَمالُ واحدٌ و اللّباسٌ واحِدٌ [۲۳]؛ گویا آن‌ها را می‌نگرم در شکل و هیأتی یکسان، قد و قامتی برابر و در جمال و برازندگی، همانند و هم‌لباس هستند».

[۱] بحارالأنوار، ج۵۲، صص ۳۰۸ – ۳۰۷

[۲] منتخب‌الأثر، ج۵، ب۹، ح۱۱۹۸-۲، ص۱۶۴

[۳] سوره بقره، آیه ۲۶۹ (ترجمه: به هر که حکمت دادند، خیر فراوان داده شد).

[۴] اصول کافی، ج۱، باب معرفه الإمام، ح۱۱، ص۲۶۱

[۵] همان، ج۲، باب انّه من عر امامه لم یضرّه تقدم هذا الأمر أو تأخّر، ص۱۹۷، ح۲

[۶] البرهان، ج۳، ص۱۴۲، ح۳ (ذیل آیه ۱۸۵ سوره آل‌عمران).

[۷] سوره آل‌عمران، آیه ۱۵۸ (ترجمه: اگر بمیرید یا کشته شوید، قطعاً به سوى خداوند برانگیخته مى‏شوید).

[۸] همان، ص۱۴۳، ح۴، به نقل از تفسیر عیاشی ۱ : ۲۲۵

[۹] محمدبن محمد بن نعمان (شیخ مفید)، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات (سلسله مؤلفات مفید، ج۴)، ص۷۷

[۱۰] بحارالأنوار، ج۳، ص۸۹

[۱۱] بحارالأنوار، ج۵۲، ح۸۲، صص ۳۰۸ – ۳۰۷

[۱۲] روزگار رهایی، ص۴۰۵، ح۴۵۲

[۱۳] روزگار رهایی، علی اکبر مهدی‌پور، ص ۴۲۲، ح۴۹۹

[۱۴] بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۰۸

[۱۵] یوم الخلاص، ص۲۲۳ (به نقل از بشاره الإسلام، ص۹)؛ روزگار رهایی، ص۴۲۲، ح۴۹۸

[۱۶] روزگار رهایی، ص۴۲۸، قسمتی از ح۵۱۳

[۱۷] علی‌اکبر مهدی‌پور، روزگار رهایی، ص۴۱۴، ح۴۷۷

[۱۸] روزگار رهایی، ص۴۱۴، ح۴۷۷ به نقل از بشارهالاسلام، ص۲۲۰

[۱۹] همان، قسمت آخر حدیث

[۲۰] مهدی‌پور، روزگار رهایی، ح۵۲۰، ص ۴۳۴ – ۴۳۲ به نقل از بشارهالاسلام، صص ۲۱۱ – ۲۱۰

[۲۱] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۱، ص۵۸۸، قسمتی از ح۲

[۲۲] منتخب‌الأثر، ج۵، فصل ۱۱، ب۷، ص۱۲۲، قسمتی از ح۱۱۲۷ – ۷

[۲۳] روزگار رهایی، ص۴۱۶، ح۴۸۲ به نقل از الملاحم والفتن، ص۱۲۲